Fotograaf Joke van Vlijmen is een actieve buurtbewoner in Amsterdam Oost. Al in je jaren 80 was zij betrokken bij verschillende initiatieven zoals een buurtvrouwennetwerk en een eetgroep voor alleenstaande vrouwen en hun kinderen. Bij Civic Amsterdam was Joke betrokken bij de Kijk In Je Wijk-ochtenden, waar zij een fotowandeling organiseerde. We spraken over haar passie: fotografie.
De achterkant van de stad
Joke van Vlijmen is een fotograaf die de marge zoekt. Ruimte, verlatenheid, soberheid, leegte en de achterkant van de stad spelen daarbij een belangrijke rol. Op haar twaalfde kreeg Joke haar eerste fototoestel en een nieuwe wereld diende zich aan. Op haar veertiende kwam Joke per toeval in aanraking met fotografie. Ze ging bij een fotograaf te werken, waar ze het vak leerde.
Vijftien gulden voor een 48-urige werkweek
Ze vertelt: “Ik moest gaan werken en kwam toevallig bij een fotograaf terecht. Er hing een briefje in de etalage met ‘leermeisje’ gezocht. Ik woonde in Zuid-Limburg en in die tijd kon je als tiener werken bij Philips óf in een winkel.” Joke had een leuke en leerzame tijd bij de fotograaf, waar het soms ook aanpoten was. Ze herinnert zich: “Vooral in de zomer was het bloedheet in het laboratorium. Mensen kwamen veel zwart-wit filmpjes brengen met vakantiefoto’s. Die werden allemaal ontwikkelt en afgedrukt, voor 16 cent per foto. Ik verdiende 15 gulden voor een 48-urige werkweek.”
Amsterdamse ambities
Omdat Joke de ambitie had ooit het kleine Limburgse dorp te verruilen voor de grote stad Amsterdam, besloot ze bij Philips te gaan werken. Ze controleerde daar de hele dag radio- en televisiebuizen en verdiende twee keer zoveel als bij de fotograaf. “Philips was heel goed voor het personeel. Ik kon een halve dag naar school gaan, en ze hadden een fantastisch spaarsysteem. Als je een gulden in de week van je loon spaarde, dan deed Philips daar een gulden bij”, vertelt ze.
Analoge fotografie en donkere kamer-werk
Met een flinke spaarpot vertrok Joke naar Amsterdam, waar zij de fotografie weer oppakte. Het was eind jaren 70/ begin jaren 80, een periode waarin mensen mooie camera’s aanschaften, maar vaak niet wisten hoe alle functies en knoppen werkten. Joke zag een kans: “Ik begon met camera-instellingen uitleggen aan kleine groepen mensen, de eerste keer was in het Vondelpark. Daarna ben ik volledige cursussen gaan ontwikkelen. Eerst gericht op analoge fotografie en donkere kamer-werk; mensen leren hoe ze zelf hun foto’s konden ontwikkelen. Ik ben ook tentoonstellingen gaan organiseren met het werk van verschillende groepjes, en eigen expo’s vanaf 1983, tot op heden, al bijna 40 jaar.”
Kijken naar wat er wél is
Een paar jaar geleden organiseerde Joke de “Kijk Je Rijk In Je Wijk” serie. Ze vertelt: “Iedereen was aan het mopperen over armoede, en ik dacht ‘waarom kunnen we niet eens positief, op een rijke manier naar de wijk kijken?’ Het is zo belangrijk om te kijken naar de rijkdom in je eigen wijk, naar wat er wél is.” Toen Civic begon met de Kijk In Je Wijk ochtenden, is Joke een aantal keer meegegaan, ze vertelde wat ze allemaal doet, en werd toen gevraagd of ze de fotowandelingen voor Kijk In Je Wijk wilde organiseren.
Kijk In Je Wijk fotowandeling
Tijdens de Kijk In Je Wijk fotowandeling, legt Joke de deelnemers uit hoe ze bewust foto’s kunnen maken in plaats van maar wat raak te klikken. “Ik geef ze opdrachten waar men aan mee kan doen, als ze willen. Ik spoor de mensen aan om goed te kijken voordat ze fotograferen. Ik stel vragen als: ‘Hoe valt het licht?’, ‘Wat is je standpunt?’, ‘Wat wil je uitbeelden?’ om deelnemers bewuster te laten kijken.”
Exposities in binnen- en buitenland
Met haar eigen werk had Joke onder meer exposities in Amsterdam en omstreken, maar ook internationaal in steden als Brussel, Charleroi en Porto. Momenteel is haar werk te zien in de Flevopoort en tot voor kort in het Stadsdeelkantoor in Amsterdam Oost met een portrettenserie.
Wil je een keer meedoen aan de Kijk In Je Wijk fotowandeling van Joke? Hou dan de agenda in de gaten.
Het werk van Joke van Vlijmen kun je online bekijken via: https://www.instagram.com/fo_joke/
